اعمال ماه رجب؛ اعمال مشترک این ماه
اعمال ماه رجب اعمال این ماه (علاوه بر روزه گرفتن که در بالا گفته شد) بر دو بخش تقسیم مى شود: اوّل- اعمال مشترک این ماه: این اعمال که مخصوص روز معیّنى نیست، بلکه در تمام ماه انجام مى شود، بسیار است، از جمله: ١ـ در تمام ماه رجب، این دعا را بخواند:
یٰا مَنْ یَمْلِکُ حَوٰآئِجَ السّٰآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّٰامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حٰاضِرٌ، وَجَوٰابٌ عَتیدٌ،
اى مالک درخواست هاى نیازمندان، و داناى راز دلِ سکوت کنندگان، براى هر درخواستى از تو گوشى شنوا و جوابى آماده است،
اَللّـٰهُمَّ وَمَوٰاعیدُکَ الصّٰادِقَةُ، واَیٰادیکَ الفٰاضِلَةُ، وَرَحْمَتُکَ الوٰاسِعَةُ،
اى خدایى که وعده ات راست و نعمت هایت فراوان و رحمتت گسترده است،
فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، واَنْ تَقْضِىَ حَوٰائِجى لِلدُّنْیٰا وَالْأٰخِرَةِ، اِنَّکَ عَلىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ.
پس از تو مى خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و حاجت هاى دنیوى و اخرویم را برآورى، زیرا که تو بر هر چیز توانایى.
۲ـ بخواند دعایى را که امام صادق (علیه السلام) در هر روز از ماه رجب آن را مى خواندند:
خٰابَ الوٰافِدُونَ عَلىٰ غَیْرِکَ، وَخَسِرَ المُتَعَرِّضُونَ اِلّٰا لَکَ،
وارد شوندگان بر غیر تو ناامید شدند و روکنندگان به غیر تو زیانکار شدند،
وَضٰاعَ المُلِمُّونَ اِلّٰا بِکَ، وَاَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ اِلّٰا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ،
و گردآمدگان به غیر درگاه تو نابود گردیدند، متوسّل شدگان به غیر فضل تو دست خالى ماندند،
بٰابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرّٰاغِبینَ، وَخَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطّٰالِبینَ، وَفَضْلُکَ مُبٰاحٌ لِلسّٰآئِلینَ، وَنَیْلُکَ مُتٰاحٌ لِلْآمِلینَ،
درگاهت به روى مشتاقان گشوده، و خیرت به درخواست کنندگان عطا شده، ولطفت براى نیازمندان شامل و عطایت براى آرزومندان مهیاست،
وَرِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصٰاکَ، وَحِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نٰاوٰاکَ،
و روزیت براى نافرمانانت گسترده، و شکیباییت دشمنانت را در برگرفته است،
عٰادَتُکَ الْإِحْسٰانُ اِلَى الْمُسیئینَ، وَسَبیلُکَ الإِبْقٰآءُ عَلَى الْمُعْتَدینَ،
نیکى به گنهکاران عادت و مهلت به دشمنان روش توست،
اَللّـٰهُمَّ فَاهْدِنى هُدَى الْمُهْتَدینَ، وَارْزُقْنِى اجْتِهٰادَ الْمُجْتَهِدینَ،
خدایا همانند هدایت هدایت یافتگان راهنماییم کن، و جهاد جهادگران را روزیم کن،
وَلاٰ تَجْعَلْنى مِنَ الْغٰافِلینَ الْمُبْعَدینَ، وَاغْفِرْ لى یَوْمَ الدّینِ.
و مرا از غافلانِ دور (از رحمتت) قرار مده، و در روز قیامت مرا بیامرز.
۳ـ شیخ در «مصباح» از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت فرمود: در ماه رجب این دعا را بخوان:
اَللّـٰهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ صَبْرَ الشّٰاکِرینَ لَکَ، وَعَمَلَ الْخٰائِفینَ مِنْکَ، وَیَقینَ الْعٰابِدینَ لَکَ،
خدایا صبر شکرگزارانت و کردار خائفانت و یقین عبادت کنندگانت را از تو مى خواهم
اَللّـٰهُمَّ اَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظیمُ، وَاَنـَا عَبْدُکَ الْبٰآئِسُ الْفَقیرُ، اَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمیدُ، وَاَنـَا الْعَبْدُ الذَّلیلُ،
خدایا تویى برتر و با عظمت و منم بنده نیازمند و محتاجت، تویى بى نیاز ستوده و منم بنده فرمانبردار،
اَللّـٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَاْمْنُنْ بِغِنٰاکَ عَلىٰ فَقْرى، وَبِحِلْمِکَ عَلىٰ جَهْلى، وَبِقُوَّتِکَ عَلىٰ ضَعْفى، یٰا قَوِىُّ یٰا عَزیزُ،
خدایا بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست و با بى نیازیت فقرم را و با بردباریت جهلم را و با نیرومندیت ناتوانیم را برطرف کن، اى توانا اى با عزّت،
اَللّـٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الْأَوصیٰآءِ الْمَرْضیِّینَ،
خدایا بر محمّد و خاندان پاک او همان جانشینان پسندیده درود فرست،
وَاکْفِنى مٰا اَهَمَّنى مِنْ اَمْرِ الدُّنْیٰا وَالآخِرَةِ، یٰا اَرْحَمَ الرّٰاحِمیـنَ.
و آنچه از کارهاى دنیا و آخرت که مرا به زحمت انداخته کفایت کن، اى مهربان ترین مهربانان.
«سیّد بن طاووس» نیز این دعا را در «اقبال»، روایت کرده است و از روایت او به دست مى آید که این دعا از جامعترین دعاها است که در همه اوقات مى توان آن را خواند. ۴ـ شیخ طوسى مى فرماید: مستحبّ است، هر روز این دعا را بخوانند:
اَللّـٰهُمَّ یٰا ذَا الْمِنَنِ السّٰابِغَةِ، وَالْأٰلآٰءِ الْوٰازِعَةِ، والرَّحْمَةِ الْوٰاسِعَةِ، وَالْقُدْرَةِ الْجٰامِعَةِ،
خدایا، اى صاحب خیر و برکت فراوان و نعمت هاى بى شمار، و رحمت گسترده و توانایى جامع،
وَالنِّعَمِ الْجَسیمَةِ، وَالْمَوٰاهِبِ الْعَظیمَةِ، وَالْأَیٰادِى الْجَمیلَةِ، والْعَطٰایَا الْجَزیلَةِ،
و نعمت هاى بزرگ و عطاهاى با عظمت، و دستگیرى هاى زیبا و بخشش هاى فراوان،
یٰا مَنْ لاٰ یُنْعَتُ بِتَمْثیلٍ، وَلاٰ یُمَثَّلُ بِنَظیرٍ، وَلاٰ یُغْلَبُ بِظَهیرٍ،
اى کسى که با مثال توصیف نشوى و همانند و نظیرى ندارى، و شکست ناپذیرى،
یٰا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ، وَاَلْهَمَ فَاَنْطَقَ، وَابْتَدَعَ فَشَرَعَ، وَعَلاٰ فَارْتَفَعَ،
اى که آفریده و روزى داده اى، و الهام نموده و گویا ساخته اى و نوآورى کرده و آغاز نموده اى و برترى داده و بالا برده اى
وَقَدَّرَ فَاَحْسَنَ، وَصَوَّرَ فَاَتْقَنَ، وَاحْتَجَّ فَاَبْلَغَ، وَاَنْعَمَ فَاَسْبَغَ، وَاَعْطىٰ فَاَجْزَلَ، وَمَنَحَ فَاَفْضَلَ،
و تقدیر نموده و نیکو ساخته اى، و صورت بخشیده و استوار گردانده اى، دلیل آورده و رسا ساخته اى، و نعمت داده و فراوان گردانده اى، و عطا نموده و افزون ساخته اى، بخشیده و فزونى داده اى،
یٰا مَنْ سَمٰا فِى الْعِزِّ فَفٰاتَ خَوٰاطِرَ الْأَبْصٰارِ، وَدَنٰا فِى الُّلطْفِ فَجٰازَ هَوٰاجِسَ الْأَفْکٰارِ،
اى که در عزّت چنان ارجمندى که از دیدگان ناپدید گشته اى و در لطف و احسان چنان نزدیکى که به فکر و گمان خطور نمى کنى،
یٰا مَنْ تَوَحَّدَ باِلْمُلکِ فَلاٰ نِدَّ لَهُ فى مَلَکُوتِ سُلْطٰانِهِ، وَتفَرَّدَ بِالْأٰلاٰءِ وَالْکِبرِیٰآءِ فَلاٰ ضِدَّ لَهُ فى جَبَرُوتِ شَاْنِهِ،
اى که در فرمانرواییت یگانه اى و رقیبى در قلمرو حکومتت ندارى، و در نعمت ها و بزرگى یکتایى که در عظمتِ مقامت رقیبى ندارى،
یٰا مَنْ حٰارَتْ فى کِبْرِیٰآءِ هَیْبَتِهِ دَقٰایِقُ لَطٰایِفِ الْآَوْهٰامِ، وَانْحَسَرَتْ دُونَ اِدْرٰاکِ عَظَمَتِهِ خَطٰایِفُ اَبْصٰارِ الْآَنٰامِ،
اى که در بزرگىِ شکوهت ذهن هاى دقیق و موشکاف حیران است و در برابر درکِ بزرگیت دیدگان تیزبین مردم درمانده است،
یٰا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِهَیْبَتِهِ، وَخَضَعَتِ الرِّقٰابُ لِعَظَمتِهِ، وَوَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خیفَتِهِ،
اى که چهره ها در برابر هیبتش فروتن گشته و گردنها در برابر عظمتش خاضع گردیده و دل ها از ترس او لرزان است،
اَسئَلُکَ بِهٰذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتى لاٰ تَنْبَغى اِلّٰا لَکَ، وَبِمٰا وَاَیْتَ بِهِ عَلىٰ نَفْسِکَ لِدٰاعیکَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ،
از تو مى خواهم به حقّ این ستایشى که جز تو را شایسته نیست و به حقّ آنچه بر خوانندگان مؤمنت بر عهده گرفته اى
وَبِمٰا ضَمِنْتَ الْإِجٰابَةَ فیهِ عَلىٰ نَفْسِکَ لِلدّٰاعینَ،
و به حقّ آنچه اجابتش را بر خوانندگانت ضمانت کرده اى،
یٰا اَسْمَعَ السّٰامِعینَ، وَاَبْصَرَ النّٰاظِرینَ، وَاَسْرَعَ الْحٰاسِبینَ، یٰا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتینِ،
اى شنواترین شنوایان و بیناترین بینایان، و سریع ترین حسابگران، اى صاحب نیروى استوار،
صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ خٰاتَمِ النَّبِیّینَ وَعَلىٰ اَهْلِ بَیْتِهِ، وَاقْسِمْ لى فى شَهْرِنٰا هٰذٰا خَیْرَ مٰا قَسَمْتَ،
بر محمّد خاتم پیامبران و خاندانش درود فرست، و در این ماه بهترین آنچه قسمت نموده اى روزیم کن،
وَاحْتِمْ لى فى قَضٰآئِکَ خَیْرَ مٰا حَتَمْتَ، وَاخْتِمْ لى بِالسَّعٰادَةِ فیمَنْ خَتَمْتَ،
و بهترین آنچه را که در حکمت تعیین نموده اى برایم مقدّر نما، و پایان کارم را به سعادت ختم نما،
وَاَحْیِنى مٰا اَحْیَیْتَنى مَوْفُوراً، وَاَمِتْنى مَسْرُوراً وَمَغْفُوراً،
مادامى که زنده ام روزیم را فراوان گردان، و مرا خوشحال و آمرزیده بمیران،
وَتوَلَّ اَنْتَ نَجٰاتى مِنْ مُسٰائَلَةِ الْبَرْزَخِ، وَادْرَأْ عَنّى مُنْکَراً وَنَکیراً، وَاَرِ عَیْنى مُبَشِّراً وَبَشیراً،
و رهاییم از سؤال هاى برزخ را بر عهده گیر، و منکر و نکیر را از من دور کن و مبشّر و بشیر را به من نشان ده،
وَاجْعَلْ لى اِلىٰ رِضْوٰانِکَ وَجِنٰانِکَ مَصیراً، وَعَیْشاً قَریراً، وَمُلْکاً کَبیراً،
و راهى به سوى خوشنودى و بهشتت و زندگانى خوش و خرم و جایگاهى بزرگ برایم قرار ده
وَصَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ کَثیراً.
و بر محمّد و خاندانش فراوان درود فرست.
۵ـ مرحوم «شیخ طوسى» از شیخ کبیر ابوجعفر محمّد بن عثمان بن سعید، که از نوّاب چهارگانه حضرت مهدى (علیه السلام) است این روایت را از آن حضرت نقل کرده است، که در هر روز از ایّام رجب، این دعا را بخوان:
بسم الله الرّحمٰن الرّحیم
به نام خداوند بخشنده مهربان
اَللّـٰهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِمَعٰانى جَمیعِ مٰا یَدْعُوکَ بِهِ وُلاٰةُ اَمْرِکَ، اَلْمَاْمُونُونَ عَلىٰ سِرِّکَ،
خدایا از تو مى خواهم به محتواى تمامى آنچه پیروان فرمانت تو را به آن مى خوانند، آنان که امین بر اسرارت،
اَلْمُسْتَبْشِرُونَ بِاَمْرِکَ، اَلْوٰاصِفُونَ لِقُدْرَتِکَ، اَلْمُعْلِنُونَ لِعَظَمَتِکَ،
مسرور به فرمانت، ستاینده تواناییت و آگاه کننده بر عظمت تواند،
اَسْئَلُکَ بِمٰا نَطَقَ فیهِمْ مِنْ مَشِیَّتِکَ، فَجَعَلْتَهُمْ مَعٰادِنَ لِکَلِمٰاتِکَ،
از تو مى خواهم به حقّ خواستت که در مورد آنان جارى شده و آنان را گنجینه کلماتت
وَاَرْکٰاناً لِتَوْحیدِکَ وَآیٰاتِکَ وَمَقٰامٰاتِکَ الَّتى لاٰ تَعْطیلَ لَهٰا فى کُلِّ مَکٰانٍ،
و پایه هاى یگانگى و نشانه ها و مقاماتت قرارشان داده اى، مقاماتى که در هیچ مکانى تعطیل بردار نیست،
یَعْرِفُکَ بِهٰا مَنْ عَرَفَکَ، لاٰ فَرْقَ بَیْنَکَ وَبَیْنَهٰا اِلّٰا اَنَّهُمْ عِبٰادُکَ وَخَلْقُکَ، فَتْقُهٰا وَرَتْقُهٰا بِیَدِکَ،
هر که تو را مى شناسد به واسطه آن مى شناسد، فرقى میان تو و آنها نیست جز اینکه آنان بنده و مخلوق تو هستند، و اصلاح امورشان بدست توست،
بَدْؤُهٰا مِنْکَ وَعَوْدُهٰا اِلَیْکَ، اَعْضٰادٌ واَشْهٰادٌ ومُنٰاةٌ واَذْوٰادٌ، وَحَفَظَةٌ وَرُوّٰادٌ،
آغاز آنها از جانب تو و بازگشت آنها به سوى توست، حامیان و گواهان و پشتیبانان و مدافعان و نگهبانان و طلایه داران تواند،
فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمٰآئَکَ وَاَرْضَکَ، حَتّىٰ ظَهَرَ اَنْ لاٰ اِلـٰهَ إلّٰا اَنْتَ،
پس بواسطه آنها آسمانها و زمینت را پر نمودى تا اینکه کلمه «لا إله الا أنت» آشکار شد،
فَبِذٰلِکَ اَسْئَلُکَ، وَبِمَوٰاقِعِ الْعِزِّ مِنْ رَحْمَتِکَ، وَبِمَقٰامٰاتِکَ وَعَلاٰمٰاتِکَ،
پس به واسطه آن و جایگاه هاى رحمت ارجمندت و مقام ها و نشانه هایت از تو مى خواهم،
اَنْ تُصَلِّىَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، واَنْ تَزیدَنى اِیمٰاناً وَتَثْبیتاً،
که بر محمّد و خاندان پاکش درود فرستى و بر ایمان و پایداریم بیافزایى،
یٰا بٰاطِناً فى ظُهُورِهِ، وَظٰاهراً فى بُطُونِهِ وَمَکْنُونِهِ، یٰا مُفَرِّقاً بَیْنَ النُّورِ وَالدَّیْجُورِ،
اى نهان در عین آشکارى، و اى آشکار در عین پوشیدگى و مستورى، اى جداکننده روشنایى و تاریکى،
یٰا مَوْصُوفاً بِغَیْرِ کُنْهٍ، وَمَعْرُوفاً بِغَیْرِ شِبْهٍ، حٰآدَّ کُلِّ مَحْدُودٍ، وَشٰاهِدَ کُلِّ مَشْهُودٍ،
اى ستوده شده ناشناخته و شناخته شده بى نظیر، اى محدودکننده هر محدود، و اى گواه هر گواهى شده،
وَمُوجِدَ کُلِّ مَوْجُودٍ، وَمُحْصِىَ کُلِّ مَعْدُودٍ، وَفٰاقِدَ کُلِّ مَفْقُودٍ،
و اى پدیدآورنده هر موجود، و اى احصا کننده هر شمارش شده، و اى محروم کننده هر گمشده،
لَیْسَ دُونَکَ مِنْ مَعْبُودٍ، اَهْلَ الْکِبْرِیٰآءِ وَالْجُودِ، یٰا مَنْ لاٰ یُکَیَّفُ بِکَیْفٍ، وَلاٰ یُؤَیَّنُ بِاَیْنٍ،
جز تو معبودى نیست و شایسته بزرگى و بخششى، اى که به چگونگى توصیف نشوى و مکانى برایت تعیین نشود،
یٰا مُحْتَجِباً عَنْ کُلِّ عَیْنٍ، یٰا دَیْمُومُ یٰا قَیُّومُ، وَعٰالِمَ کُلِّ مَعْلُومٍ،
اى پوشیده از دیده ها، اى جاوید، اى خداوند پایدار، و داناى هر معلوم،
صَلِّ عَلىٰ عِبٰادِکَ الْمُنْتَجَبینَ، وَبَشَرِکَ الْمُحْتَجِبینَ، وَمَلاٰئِکَتِکَ الْمُقَرَّبینَ، وَبُهَمِ الصّٰآفّینَ الْحٰآفّینَ،
بر بندگان برگزیده و پرده نشینان و فرشتگان مقرّب و خاموشان صف کشیده در گرداگردت درود فرست،
وَبٰارِکْ لَنٰا فى شَهْرِنٰا هٰذَا الْمُرَجَّبِ الْمُکَرَّمِ، وَمٰا بَعْدَهُ مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُمِ،
و بر ما مبارک گردان این ماه رجبِ گرامى و ماه هاى حرام بعد از آن را،
وَاَسْبِغْ عَلَیْنٰا فیهِ النِّعَمَ، وَاَجْزِلْ لَنٰا فیهِ الْقِسَمَ، وَاَبْرِرْ لَنٰا فیهِ الْقَسَمَ،
و نعمت هایت را در این ماه بر ما فرو ریز و روزى ما را فراوان گردان، و قسم هاى ما را در آن ادا کن،
بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَکْرَمِ، اَلَّذى وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهٰارِ فَاَضٰآءَ، وَعَلَى اللَّیْلِ فَاَظْلَمَ،
به حقّ نام با عظمت و بزرگ و باشکوه و گرامیت، که با آن روز را روشن و شب را تاریک ساختى
وَاغْفِرْ لَنٰا مٰا تَعْلَمُ مِنّٰا وَلاٰ نَعْلَمُ، وَاعْصِمْنٰا مِنَ الذُّنُوبِ خَیْرَ الْعِصَمِ،
و آنچه از ما مى دانى و ما نمى دانیم بیامرز، و ما را به بهترین شکل از گناهان بازدار،
وَاکْفِنٰا کَوٰافِىَ قَدَرِکَ، وَامْنُنْ عَلَیْنٰا بِحُسْنِ نَظَرِکَ، وَلاٰ تَکِلْنٰا اِلىٰ غَیْرِکَ،
ما را در برابر حوادث سخت یارى ده و با حسن نظرت بر ما منّت گذار و ما را به غیر خودت وا مگذار
وَلاٰ تَمْنَعْنا مِنْ خَیْرِکَ، وَبٰارِکْ لَنٰا فیمٰا کَتَبْتَهُ لَنٰا مِنْ اَعْمٰارِنٰا،
و از احسانت محروم مساز، در عمرى که براى ما مقرّر داشته اى برکت ده،
وَاَصْلِحْ لَنٰا خَبیئَةَ اَسْرٰارِنٰا، واَعْطِنٰا مِنْکَ الْأَمٰانَ، وَاْستَعْمِلْنٰا بِحُسْنِ الْإیمٰانِ،
و اسرار پنهانى ما را اصلاح گردان، و ما را از جانب خودت امان ده، و به ما ایمان نیک عطا کن،
وَبَلِّغْنٰا شَهْرَ الصِّیٰامِ، وَمٰا بَعْدَهُ مِنَ الْأَیّٰامِ وَالْأَعْوٰامِ، یٰا ذَا الْجَلاٰلِ والإِکْرٰامِ.
و ما را به ماه رمضان و روزها و سال هاى بعد از آن برسان، اى صاحب شکوه و بزرگوارى.
۶ـ شیخ طوسى در روایت دیگرى از ناحیه مقدّسه حضرت مهدى (علیه السلام)، توسّط شیخ ابوالقاسم حسین بن روح (رحمه الله) که از نوّاب خاص است این دُعا را براى ایّام ماه رجب نقل کرده است:
اَللّـٰهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِالْمَوْلُودَیْنِ فى رَجَبٍ، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ الثّٰانى، وَابْنِهِ عَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ،
خدایا از تو مى خواهم به حقّ دو مولود ماه رجب محمد بن على دوم (امام جواد) و فرزندش على بن محمّد آن امام برگزیده،
وَاَتَقَرَّبُ بِهِمٰا اِلَیْکَ خَیْرَ الْقُرَبِ، یٰا مَنْ اِلَیْهِ الْمَعْرُوفُ طُلِبَ، وَفیـمٰا لَدَیْهِ رُغِبَ،
و به واسطه آن دو به بهترین شکل به تو تقرّب مى جویم، اى کسى که نیکى از او درخواست شود و آنچه نزد اوست آرزو شود،
اَسئَلُکَ سُؤٰالَ مُقْتَرِفٍ مُذْنِبٍ، قَدْ اَوْبَقَتْهُ ذُنُوبُهُ، وَاَوْثَقَتْهُ عُیُوبُهُ،
از تو مى خواهم همانند درخواست ستم پیشه گناهکارى که گناهانش او را به هلاکت افکنده، و زشتى هایش او را اسیر کرده،
فَطـٰالَ عَلَى الْخَطـٰایا دُئُوبُهُ، وَمِنَ الرَّزٰایٰا خُطُوبُهُ،
و پایدارى او بر گناهان طولانى شده و آمیخته شدن کارهایش با مصائب به طول انجامیده
یَسْئَلُکَ التَّوْبَةَ وَحُسْنَ الْأَوْبَةِ، وَالنُّزُوعَ عَنِ الْحَوْبَةِ، وَمِنَ النّٰارِ فَکٰاکَ رَقَبَتِهِ، وَالْعَفْوَ عَمّٰا فى رِبْقَتِهِ، فَاَنْتَ مَوْلاٰىَ اَعْظَمُ اَمَلِهِ وَثِقَتِهِ،
و از تو مى خواهد توفیق بر توبه و بازگشت نیکو (به سویت)، و جدایى از گناه، و آزادى از آتش دوزخ را، و بخشش از خطاهایى که بر گردن اوست، پس تو اى مولاى من بزرگترین آرزو و تکیه گاه اویى،
اَللّـٰهُمَّ واَسْئَلُکَ بِمَسٰآئِلِکَ الشَّریفَةِ، وَوَسٰآئِلِکَ الْمُنیفَةِ،
خدایا از تو مى خواهم به حقّ درخواست هاى شرافتمندان و اسباب عالیه ات،
اَنْ تَتَغَمَّدَنى فى هٰذَا الشَّهْرِ بِرَحْمَةٍ مِنْکَ وٰاسِعَةٍ، وَنِعْمَةٍ وٰازِعَةٍ، وَنَفْسٍ بِمٰا رَزَقْتَهٰا قٰانِعَةٍ،
که مرا در این ماه در رحمت وسیع و نعمت بازدارنده از گناه غوطه ور سازى و نفسى به من عطا کنى که به آنچه روزیش داده اى
اِلىٰ نُزُولِ الْحٰافِرَةِ، وَمَحَلِّ الْآخِرَةِ، وَمٰا هِىَ اِلَیْهِ صٰآئِرَةٌ.
تا فرود آمدنِ در قبر و جایگاه ابدى و آنچه سرانجام اوست، قانع باشد.
۷ـ همچنین شیخ طوسى روایت کرده است از جناب ابوالقاسم حسین بن روح (رحمه الله) - که نایب خاصّ حضرت صاحب الأمر (علیه السلام) است - فرمود: در ماه رجب، به هر یک از مشاهد مشرّفه که رفتى، با این عبارت، آن معصوم را زیارت کن. وقتى که داخل شدى بگو:
اَلْحَمْدُ لِلهِ الَّذى اَشْهَدَنٰا مَشْهَدَ اَوْلِیٰآئِهِ فى رَجَبٍ، وَاَوْجَبَ عَلَیْنٰا مِنْ حَقِّهِمْ مٰا قَدْ وَجَبَ،
حمد و سپاس مخصوص خداوندى است که ما را در ماه رجب در زیارتگاه دوستانش حاضر نمود، و حقوق واجب آنها را بر ما لازم نمود،
وَصَلَّى اللهُ عَلىٰ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ، وَعَلىٰ اَوْصِیٰآئِهِ الْحُجُبِ،
و درود خدا بر محمّدِ برگزیده و بر جانشینان او که حجابها (در برابر آتشند)،
اَللّـٰهُمَّ فَکَمٰا اَشْهَدْتَنٰا مَشْهَدَهُمْ، فَاَنْجِزْ لَنٰا مَوْعِدَهُمْ، وَاَوْرِدْنٰا مَوْرِدَهُمْ، غَیْرَ مُحَلَّئینَ عَنْ وِرْدٍ فى دٰارِ الْمُقٰامَةِ وَالْخُلْدِ،
خدایا همان گونه که ما را در زیارتگاه آنان حاضر نموده اى، وعده دیدار آنها را براى ما حتمى کن و ما را به محلِّ ورود آنان در جایگاه اقامت و بهشت داخل کن بدون ممانعت از داخل شدن،
وَالسَّلاٰمُ عَلَیْکُمْ، اِنّى قَصَدْتُکُمْ وَاعْتَمَدْتُکُمْ بِمَسْئَلَتى وَحٰاجَتى،
و سلام و درود بر شما باد، به یقین من به شما رو آورده و با خواسته و حاجتم به شما اعتماد نموده ام
وَهِىَ فَکٰاکُ رَقَبَتى مِنَ النّٰارِ، وَالْمَقَرُّ مَعَکُمْ فى دٰارِ الْقَرٰارِ، مَعَ شیعَتِکُمُ الْأَبْرٰارِ،
و خواسته ام رهایى از آتش دوزخ و جاى گرفتن در سراى باقى به همراه شیعیان نیکوکار شماست،
وَالسَّلاٰمُ عَلَیْکُمْ بِمٰا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّٰارِ، اَنـَا سٰائِلُکُمْ وَآمِلُکُمْ فیمٰا اِلَیْکُمُ التَّفْویضُ، وَعَلَیْکُمُ التَّعْویضُ،
و سلام و درود بر شما باد به واسطه صبر و بردبارى شما پس (مقام صابران) چه جایگاه نیکوییست، من از شما خواهانم و در آنچه به شما واگذار شده و پاداش آن با شماست به شما امیدوارم،
فَبِکُمْ یُجْبَرُ الْمَهیضُ، وَیُشْفَى الْمَریضُ، وَمٰا تَزْدٰادُ الْأَرْحٰامُ وَمٰا تَغیضُ،
چرا که با وساطت شما استخوان شکسته پیوند خورده و بیمار شفا یابد و آنچه در رحمهاست کم و زیاد شود،
اِنّى بِسِرِّکُمْ مُؤْمِنٌ، وَلِقَوْلِکُمْ مُسَلِّمٌ، وَعَلَى اللهِ بِکُمْ مُقْسِمٌ فى رَجْعى بِحَوٰائِجى، وَقَضٰائِهٰا وَاِمْضٰائِهٰا وَاِنْجٰاحِهٰا وَاِبْرٰاحِهٰا، وَبِشُؤُنى لَدَیْکُمْ وَصَلاٰحِهٰا،
من به یقین به اسرار شما ایمان دارم و تسلیم گفتار شمایم و خدا را به شما قسم مى دهم در بازگشتم با خواسته هاى برآورده و تأیید شده و روا و آشکار شده، و با اصلاح کارهایم نزد شما،
وَالسَّلاٰمُ عَلَیْکُمْ سَلاٰمَ مُوَدِّعٍ، وَلَکُمْ حَوٰائِجَهُ مُودِعٌ،
و سلام و درود بر شما باد همانند سلام شخصى که خداحافظى مى کند و خواسته هایش را نزد شما به ودیعه مى گذارد،
یَسْأَلُ اللهَ اِلَیْکُمُ الْمَرْجِعَ، وَسَعْیُهُ اِلَیْکُمْ غَیْرُ مُنْقَطِعٍ،
و از خداوند درخواست بازگشت مرتب به سوى شما را دارد،
وَاَنْ یَرْجِعَنى مِنْ حَضْرَتِکُمْ خَیْرَ مَرْجِعٍ اِلىٰ جَنٰابٍ مُمْرِعٍ، وَخَفْضٍ مُوَسَّعٍ،
و (از خدا مى خواهم که) مرا به نیکوترین وجه از حضور شما بازگرداند به سوى مکانى سرسبز و خرّم و زندگانى وسیع
وَدَعَةٍ وَمَهَلٍ اِلىٰ حینِ الْأَجَلِ، وَخَیْرِ مَصیرٍ وَمَحَلٍّ فى النَّعیمِ الْأَزَلِ، وَالْعَیْشِ الْمُقْتَبَلِ، وَدَوٰامِ الْأُکُلِ،
و در خوشى و آسایش تا زمان مرگ و بهترین بازگشت و جایگاهى در بهشت جاویدان، همراه با زندگى مورد قبول و خوراکى هاى دائمى
وَشُرْبِ الرَّحیقِ، وَالسَّلْسَلِ وَعَلٍّ وَنَهَلٍ، لاٰ سَأَمَ مِنْهُ وَلاٰ مَلَلَ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکٰاتُهُ وَتَحِیّٰاتُهُ [عَلَیْکُمْ] ،
و نوشیدن شربت ناب و آب گوارا و لذّت بخش و دلچسب که دلتنگى و آزردگى از آن نباشد و رحمت و برکات و درودهاى خدا [بر شما باد]،
حَتّىَ الْعَوْدِ اِلىٰ حَضْرَتِکُمْ، وَالْفَوزِ فى کَرَّتِکُمْ، وَالْحَشْرِ فى زُمْرَتِکُمْ،
تا زمانى که به حضور شما بازگردم و در رجعت شما رستگار شده و در گروه شما محشور شوم،
وَالسَّلاٰمُ عَلَیْکُمْ، وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکٰاتُهُ عَلَیْکُمْ، وَصَلَوٰاتُهُ وَتَحِیّٰاتُهُ، وَهُوَ حَسْبُنٰا وَنِعْمَ الْوَکیلُ.
و سلام و رحمت و برکات و درودها و تحیّات خدا بر شما باد که او ما را کافى و بهترین وکیل است.
۸ـ «سیّد بن طاووس» از محمّد بن ذکوان (معروف به محمّد سجّاد، که بر اثر سجده هاى طولانى به این نام، نامیده شده بود) روایت کرده است، که به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: این ماه، ماه رجب است، به من دعایى بیاموز که خداوند متعال مرا با آن منفعت بخشد! امام (علیه السلام) فرمود: بنویس بسم الله الرّحمن الرّحیم و بگو در هر شب و روز از ماه رجب، پس از هر نماز:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیمِ
به نام خـداونـد بخشنـده مهربان
یٰا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ،
اى کسى که براى هر چیزى به تو امیدوارم، و از هر شرّى از خشمت ایمنى مى جویم،
یٰا مَنْ یُعْطِى الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ، یٰا مَنْ یُعْطى مَنْ سَئَلَهُ،
اى کسى که در برابر اطاعت اندکم پاداش فراوان بخشى، اى کسى که هر کس از تو درخواست کند عطا مى کنى،
یٰا مَنْ یُعْطى مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً،
اى کسى که از روى دلسوزى و رحمت به کسى که از تو درخواستى نکرده و تو را نشناسد نیز عطا کنى،
اَعْطِنى بِمَسْئَلَتى اِیّٰاکَ، جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیٰا وَجَمیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ،
به واسطه درخواستم از تو تمامى خیر دنیا و آخرت را به من عطا کن
وَاصْرِفْ عَنّى بِمَسْئَلَتى اِیّٰاکَ، جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیٰا وَشَرِّ الْآخِرَةِ،
و تمامى شرّ دنیا و آخرت را از من باز دار،
فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مٰا اَعْطَیْتَ، وَزِدْنى مِنْ فَضْلِکَ یٰا کَریمُ.
به یقین آنچه تو عطا کنى بى نقص و کامل است، و از فضلت بر من بیافزا،
سپس آن حضرت، محاسن شریف خود را، با دست چپ خود گرفت و در حالى که انگشت سبّابه دستِ راستِ خود را حرکت داد، با حالت تضرّع و التجا این دعا را خواند. سپس گفت:
یٰا ذَا الْجَلاٰلِ وَالْإِکْرٰامِ، یٰا ذَا النَّعْمٰآءِ وَالْجُودِ، یٰا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتى عَلَى النّٰارِ.
اى بخشنده، اى صاحب شکوه و بزرگوارى، اى صاحب نعمتها و بخشش، اى صاحب لطف و کرم، آتش دوزخ را بر من حرام کن.
۹ـ رسول خدا (صلى الله علیه وآله) فرمود: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِی لاٰ إلـٰهَ إِلّٰا هُوَ، وَحْدَهُ لاٰ شَرِیکَ لَهُ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ و در پایان صدقه اى بدهد، خداوند کارش را به رحمت و مغفرت پایان
دهد و هر کس چهارصد مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد. ١۰ـ همچنین رسول خدا (صلى الله علیه وآله) فرمود: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه «لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا الله»بگوید، خداوند براى او حسنات فراوانى مى نویسد. ١١ـ در روایتى آمده است: «هر کس در ماه رجب، در وقت صبح، هفتاد مرتبه و شبانگاه نیز هفتاد مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ اِلَیْهِ» و پس از آن، دستها را بلند کند و بگوید: «أَللّـٰهُمَّ اغْفِرْ لی وَتُبْ عَلَىَّ» اگر در همان ماه رجب بمیرد، خداوند از او راضى خواهد بود...». ١۲ـ در طول این ماه هزار مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللهَ ذَا الْجَلاٰلِ وَالْإِکْرٰامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالْآثٰامِ» تا خداوند رحمان وى را بیامرزد. ١۳ـ «سیّد بن طاووس» در «اقبال» فضیلت فراوانى براى خواندن سوره «قل هو الله احد»در ماه رجب نقل کرده است; از جمله از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) روایت کرده است: هر کس با نیّت پاک در ماه رجب، ده هزار مرتبه سوره «قل هو الله احد» را بخواند، وارد عرصه قیامت شود در حالى که از گناه پاک باشد مانند روزى که از مادر متولّد شده است، و هفتاد فرشته به استقبال او مى آیند و به وى بشارت بهشت را مى دهند. همچنین آن حضرت براى هزار بار خواندن سوره «قل هو الله احد» در این ماه و حتّى صد بار نیز پاداش زیادى ذکر کرد. ١۴ـ در روایتى از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نقل شده است که آن حضرت فرمود: «هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، و چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت با یک سلام) و در رکعت اوّل مرتبه «آیة الکرسى» بخواند و در رکعت دوم، دویست مرتبه «قل هو الله احد»; پیش از مردن جاى خود را در بهشت مى بیند و یا دیگرى جاى او را ببیند (و براى او توصیف کند)». ١۵ـ در طول ماه رجب شصت رکعت نماز بجا آورد به این نحو که: در هر شب از این ماه، دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت، یک مرتبه «حمد» و سه مرتبه «قل یٰا ایّهٰا الکٰافرون» و یک مرتبه «قل هو الله احد» بخواند و پس از سلام نماز، دستها را بلند کند و بگوید:
لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ، وَحْدَهُ لاٰ شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ،
معبودى جز خدا نیست، یگانه اى که شریکى ندارد و فرمانروایى و ستایش از آن اوست،
یُحْیى وَیُمیتُ، وَهُوَ حَىٌّ لاٰ یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ، وَاِلَیْهِ الْمَصیرُ،
زنده کرده و مى میراند، و اوست زنده اى که هرگز نمیرد، خیر و نیکى بدست اوست و بر هر چیز تواناست، و بازگشت (همه) به سوى اوست،
وَلاٰ حَوْلَ وَلاٰ قُوَّةَ اِلّٰا بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ، اَللّـٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ الْأُمِّىِّ وَآلِهِ.
و توان و نیرویى جز براى خداوند بلندمرتبه و با عظمت نیست، خدایا بر محمد آن پیامبر درس نخوانده و خاندان پاکش درود فرست.
و آنگاه دست ها را به صورت خود بکشد. رسول خدا (صلى الله علیه وآله) فرمود: «هر کس این عمل را به جا آورد، خداوند دعایش را مستجاب گرداند...». ١۶ـ مرحوم «علاّمه مجلسى» در «زاد المعاد» روایتى را از امیر مؤمنان على (علیه السلام) از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هر کس در هر شب و یا در هر روز از ماههاى رجب، شعبان و رمضان سوره «حمد»، «آیة الکرسى» و سوره هاى «قل یا ایّها الکافرون»، «قل هو الله احد»، «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب النّاس» را سه مرتبه بخواند و سه مرتبه بگوید: «سُبْحٰانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلهِ وَلاٰ إلـٰهَ إلَّا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ، وَلاٰ حَوْلَ وَلاٰ قُوَّةَ إلّٰا بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ» و سه مرتبه بگوید: «اَللّـٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ» و سه مرتبه بگوید: «اَللّـٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِنٰاتِ» و چهارصد مرتبه بگوید: «اَسْتَغفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إلَیْهِ» خداوند گناهانش را بیامرزد (هر چند زیاد باشد) سپس در ادامه فرمود: اگر کسى در مدّت عمرش یک بار این عمل را بجا آورد، خداوند در برابر هر حرفى پاداش فراوانى به وى عطا کند...
