عبرت گرفتن از اموات

بدان که زیارت قبور مؤمنان ثواب بسیار دارد و علاوه بر فواید عظیمه‌ای که بر آن مترتّب است، باعث عبرت و آگاهی و زهد و بی‌میلی به دنیا و رغبت در آخرت می‌شود و به هنگام اندوه بسیار و شادی فراوان، باید به قبرستان رفت. عاقل آن است که در قبرستان از اموات عبرت بگیرد تا لذّت دنیا از دلش بیرون رود و شیرینی کالای دنیوی در کامش تلخ گردد و در فنای دنیا و دگرگونی احوال آن تفکر کند و توجه کند که او نیز به نزدیک‌ترین زمان مثل ایشان خواهد شد و دستش از عمل کوتاه و سبب عبرت دیگران شود. راستی که شیخ نظامی در گفته‌اش زیبا سروده است: زنده دلى در صف افسردگان رفت به همسایگى مردگان حرف فنا خواند ز هر لوح پاک روح بقا جست ز هر روح پاک کارشناسى پى تفتیش حال کرد از او بر سر راهى سؤال کین همه از زنده رمیدن چراست رخت سوى مرده کشیدن چراست گفت پلیدان به مغاک اندرند پاک نهادان تَهِ خاک اندرند مرده دلانند به روى زمین بهر چه با مرده شوم هم‌نشین همدمى مرده دهد مردگى صحبت افسرده‌دل افسردگى زیر گِل آنان که پراکنده‌اند گرچه به تَن مرده به دِل زنده‌اند مرده دلى بود مرا پیش از این بسته هر چون و چرا پیش از این زنده شدم از نظر پاکشان آب حیات است مرا خاکشان روایت شده: که خدای متعال به عیسی (علیه‌السلام) وحی فرمود:

یَا عِیسىٰ، هَبْ لِی مِنْ عَیْنِکَ الدُّمُوعَ، وَ مِنْ قَلْبِکَ‌الْخُشُوعَ، وَ اکْحَلْ عَیْنَیْکَ بِمِیلِ الْحُزْنِ إِذا ضَحِکَ الْبَطَّالُونَ، وَ قُمْ‌ عَلَىٰ‌ قُبُورِ الْأَمْواتِ فَنادِهِمْ بِالصَّوْتِ الرَّفِیعِ لَعَلَّکَ تَأْخُذُ مَوْعِظَتَکَ مِنْهُمْ، وَ قُلْ: إِنِّی لاحِقٌ بِهِمْ فِی اللَّاحِقِینَ.

از دیده‌ات به من اشک ببخش و از دلت به من فروتنی ده، آن هنگام که بیکاره‌ها می‌خندند با میله حزن چشمانت را سرمه بکش، بالای سر قبر مردگان بایست و آنان را با صدای بلند صدا کن، شاید موعظه‌ات را از آنان بگیری و بگو من هم در گروه ملحق شوندگان به آنان ملحق می‌شوم.