روز دهم (عید قربان)

روز دهم (روز عید قربان): روز عید قربان از اعیاد مهمّ اسلامى است. این روز یادآور اخلاص و بندگى حضرت ابراهیم (علیه السلام) در برابر پروردگار خویش است، آن جا که فرمان حق براى ذبح اسماعیل صادر شد، و ابراهیم آن بنده فرمانبردار خداوند آماده اجراى این فرمان شد و اسماعیل را به قربانگاه برد و کارد بر حلقومش نهاد، ولى ندایى رسید که اى ابراهیم از عهده این آزمون الهى برآمدى! دست نگهدار که فرمانبردارى خویش را به درستى اثبات کرده اى. جبرئیل همراه با «قوچى» فرود آمد و ابراهیم آن را قربانى کرد، و سنّت قربانى در منا از آن روز برقرار شد، این روز، روز عید و خوشحالى و سرور است. زیرا علاوه بر این که بنده اى مخلص از آزمونى دشوار، سربلند بیرون آمد و بندگى خویش را در پیشگاه خداى بزرگ ثابت کرد، گروه عظیمى از بندگان مخلص خدا به او تأسّى جسته، به زیارت خانه خدا مى شتابند و مراسم منا و از جمله، قربانى را انجام مى دهند. اعمال روز عید قربان: براى عید قربان اعمالى چند نقل شده است: ١ـ غسل کردن است که به گفته مرحوم «علاّمه مجلسى»، غسل در آن روز سنّت مؤکّد است تا آن جا که بعضى از علما آن را واجب دانسته اند. ۲ـ نماز عید قربان است و نحوه انجام آن، به همان کیفیّتى است که در نماز عید فطر گفته شد، و نماز عید قربان در زمان غیبت امام(علیه السلام)مطابق مشهور فقهاى عظام، سنّت مؤکّد است. (خواه به صورت جماعت خوانده شود یا فرادى). ۳ـ مستحب است دعاهایى را که پیش از نماز عید و قبل از آن وارد شده است بخواند. به فرموده مرحوم «علاّمه مجلسى»، بهترین دعاها،دعاى چهل و هشتم «صحیفه کامله سجّادیه» است که اوّلش این است: أللّـٰهُمَّ هٰذٰا یَومٌ مُبٰارَکٌ و اگر دعاى چهل و ششم را نیز بخواند بهتر است. ۴ـ خواندن دعاى ندبه در این روز و سایر اعیاد مستحبّ است. ۵ـ قربانى کردن در این روز براى همه مستحبّ مؤکّد است و بسیار سفارش شده است، تا آن جا که برخى از علما آن را بر کسانى که توانایى دارند واجب دانسته اند و مستحب است بعد از نماز عید، کمى از گوشت آن بخورد.

و نیز مستحبّ است هنگام قربانى این دعا را که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است بخواند:

وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمٰوٰاتِ وَالْأَرْضَ، حَنیفاً مُسْلِماً وَمٰا أنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ،

من با ایمان خالص روى خود را به سوى خدایى آوردم که آفریننده آسمان ها و زمین است و من (هرگز) با مشرکان (موافق) نخواهم بود،

إنَّ صَلاٰتى وَنُسُکى وَمَحْیٰاىَ وَمَمٰاتى لِلهِ رَبِّ الْعٰالَمینَ،

همانا نماز من و طاعات من و حیات و ممات من (و همه اعمال من) براى خدا، پروردگار جهانیان است،

لاٰ شَریکَ لَهُ، وَبِذٰلِکَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمینَ.

که او را شریکى نیست و بر این کار [= اخلاص کامل] مرا فرمان داده اند و من اوّلین کسى هستم که تسلیم امر خدا مى باشم،

اَللّـٰهُمَّ مِنْکَ وَلَکَ، بِسْمِ اللهِ وَاللهُ اَکْبَرُ. اَللّـٰهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّى.

خدایا از تو و براى توست، به نام خدا و خداوند بزرگتر از هر چیز است، خدایا از من بپذیر.

(البتّه اگر به نیّت چند نفر قربانىِ مستحب انجام شود، بگوید: اَللّـٰهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّٰا) بسیار مناسب است افراد توانگر، در این روز قربانى نمایند و اکثر آن را به فقرا و نیازمندان انفاق کنند و به همسایگان و آشنایان نیز بدهند. در روایتى است که امام صادق (علیه السلام) فرمود: امام على بن الحسین و امام باقر (علیهم السلام) گوشت قربانى را سه قسمت مى کردند; یک قسمت آن را به همسایگان مى دادند و یک قسمت آن را به نیازمندان و قسمت سوم را براى اهل خانه نگه مى داشتند. ۶ـ تکبیرات مشهور زیر را بگوید؛ براى کسانى که در این ایّام توفیق حضور در مراسم حج و صحراى «منى» را دارند، بعد از پانزده نماز این تکبیرها را مى خوانند؛ از نماز ظهر روز عید، شروع کرده تا نماز صبح روز سیزدهم؛ ولى کسانى که در آن جا نیستند، بعد از ده نماز آنها را مى خوانند، از نماز ظهر روز عید آغاز نموده، تا نماز صبح روز دوازدهم، و آن تکبیرها مطابق روایت کتاب شریف «کافى» چنین است:

اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لاٰ اِلـٰهَ اِلَّا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و لِلهِ الْحَمْدُ،

خدا بزرگتر از هر چیز است، خدا بزرگتر از هر چیز است، معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از هر چیز است و حمد و سپاس از آن خداوند است،

اَللهُ اَکْبَرُ عَلىٰ مٰا هَدٰانٰا; اَللهُ اَکْبَرُ عَلىٰ مٰا رَزَقَنٰا مِنْ بَهیمَةِ الْأَنعٰامِ; وَالْحَمْدُ لِلهِ عَلىٰ مٰا أبْلاٰنٰا.

خدا بزرگتر از هر چیز است بخاطر هدایت کردنمان، خدا بزرگتر از هر چیز است بخاطر روزى دادنمان از چهارپایان، و حمد و سپاس از آن خداوند است بخاطر آزمودن ما.

حدّاقل این تکبیرها را بعد از نماز در این ایّام، یکبار بگوید ولى اگر تکرار نماید، بهتر است، و حتّى اگر بعد از نوافل نیز بگوید خوب است.