شب اوّل ماه
شب اوّل ماه: براى شب اوّل ماه چند عمل ذکر شده است: ١ـ به سراغ رؤیت هلال برود که بعضى آن را واجب (کفایى) دانسته اند. ۲ـ وقتى هلال را رؤیت کرد، طبق روایتى از امام صادق (علیه السلام) رو به قبله نماید و دست ها را به آسمان بلند کند و خطاب به هلال کند و بگوید:
رَبّـى وَرَبُّـکَ اللهُ رَبُّ الْعـٰالَمینَ، اَللّـٰهُمَّ اَهِلَّـهُ عَلَیْنٰا بِـالْأَمْـنِ وَالْإِیمٰانِ، وَالسَّلاٰمَةِ وَالْإِسْلاٰمِ، وَالْمُسٰارَعَةِ اِلىٰ مٰا تُحِبُّ وَتَرْضىٰ،
پروردگار من و تو خداوندى است که پروردگار جهانیان است، خدایا این ماه را با امنیت و ایمان، و سلامتى و اسلام، و سرعت گرفتن به آنچه مى پسندى و تو را خشنود مى سازد، بر ما آغاز کن
اَللّـٰهُمَّ بٰارِکْ لَنٰا فى شَهْرِنٰا هٰذٰا، وَارْزُقْنٰا خَیْرَهُ وَعَوْنَهُ، وَاصْرِفْ عَنّٰا ضُرَّهُ وَشَرَّهُ، وَبَلاٰئَهُ وَفِتْنَتَهُ.
خدایا در این ماه به ما برکت ده، و نیکى و کمکش را روزیمان گردان، و زیان و شرّ و گرفتارى و امتحانش را از ما دور گردان.
روایت شده که حضرت رسول (صلى الله علیه وآله) وقتى که هلال ماه رمضان را رؤیت مى کرد، روى شریف را به جانب قبله مى فرمود و مى گفت:
اَللّـٰهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنٰا بِالْأَمْنِ والْإِیمٰانِ، وَالسَّلاٰمَةِ وَالْإِسْلاٰمِ، وَالْعٰافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ،
خدایا این ماه را بر ما آغاز کن با امنیت و ایمان، و سلامتى و اسلام، و تندرستى کامل،
وَدِفٰاعِ الْأَسْقٰامِ، وَالرِّزْقِ الْوٰاسِعِ، وَالْعَوْنِ عَلَى الصَّلاٰةِ وَالصِّیٰامِ وَالْقِیٰامِ، وَتِلاٰوَةِ الْقُرْآنِ،
و دورى از بیمارى ها، و روزى وسیع و کمک بر اقامه نماز و روزه و شب زنده دارى و تلاوت قرآن،
اَللّـٰهُمَّ سَلِّمْنٰا لِشَهْرِ رَمَضٰانَ، وَتَسَلَّمْهُ مِنّٰا،
خدایا ما را براى (روزه دارى) ماه رمضان سالم بدار، و آن را از ما سالم تحویل بگیر،
وَسَلِّمْنٰا فیهِ حَتّىٰ یَنْقَضِىَ عَنّٰا شَهْرُ رَمَضٰانَ، وَقَدْ عَفَوْتَ عَنّٰا، وَغَفَرْتَ لَنٰا وَرَحِمْتَنٰا.
و ما را در آن سالم بدار تا ماه رمضان سپرى گردد، در حالى که از ما در گذشته و ما را آمرزیده و به ما رحم نموده اى.
و از حضرت صادق (علیه السلام) نقل شده است که چون رؤیت هلال کردى بگو:
اَللّـٰهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضٰانَ، وَقَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنٰا صِیٰامَهُ،
خدایا ماه رمضان رسید، در حالى که روزه اش را بر ما واجب نمودى،
وَاَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنُ، هُدىً لِلنّٰاسِ وَبَیِّنٰاتٍ مِنَ الْهُدىٰ وَالْفُرْقٰانِ،
و قرآن را در آن فرو فرستادى که مایه هدایت انسان ها و نشانه هدایت و جداکننده حق از باطل است،
اَللّـٰهُمَّ اَعِنّٰا عَلىٰ صِیٰامِهِ، وَتَقَبَّلْهُ مِنّٰا، وَسَلِّمْنٰا فیهِ، وَسَلِّمْنٰا مِنْهُ، وَسَلِّمْهُ لَنٰا فى یُسْرٍ مِنْکَ وَعٰافِیَةٍ،
خدایا ما را بر روزه دارى در آن کمک کن، و از ما قبول فرما، و ما را در آن سالم بدار، و از ما سالم تحویل بگیر، و آن را براى ما سالم بدار توأم با آسایش و سلامتى،
اِنَّکَ عَلىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ، یٰا رَحْمٰنُ یٰا رَحیمُ.
چرا که تو بر هر چیز توانایى، اى بخشنده اى مهربان.
۳ـ «سیّد بن طاووس» (رحمه الله) روایت کرده که روزى حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) عبور مى کرد که نظرش به هلال ماه رمضان افتاد، ایستاد و گفت:
اَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطیعُ الدّٰائِبُ السَّریعُ، اَلْمُتَرَدِّدُ فى مَنٰازِلِ التَّقْدیرِ، اَلْمُتَصَرِّفُ فى فَلَکِ التَّدْبیرِ،
اى آفریده فرمانبردار و پیوسته در حرکت و رفت وآمد کننده در منزلگاه هاى معیّن و گردان در مدار چرخ تدبیر،
اٰمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ، وَاَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ،
ایمان آوردم به آن که تاریکى ها را با تو روشن ساخت و ناپیداها را به تو آشکار کرد
وجَعَلَکَ اٰیَةً مِنْ اٰیٰاتِ مُلْکِهِ، وَعَلاٰمَةً مِنْ عَلاٰمٰاتِ سُلْطٰانِهِ،
و تو را نشانه اى از نشانه هاى فرمانرواییش و علامتى از علائم حکومتش قرار داد،
فَحَدَّ بِکَ الزَّمٰانَ، وَامْتَهَنَکَ بِالْکَمٰالِ وَالنُّقْصٰانِ، وَالطُّلُوعِ والْأُفُولِ، وَالْإِنٰارَةِ وَالْکُسُوفِ،
و زمان را به واسطه تو معیّن نمود، و به خدمت گماشت تو را با کامل شدن و کم شدن، و برآمدن و ناپدیدشدن، و روشنى و گرفتگى،
فى کُلِّ ذٰلِکَ اَنْتَ لَهُ مُطیعٌ، وَاِلىٰ اِرٰادَتِهِ سَریعٌ،
در تمام این امور تو فرمانبردار او هستى، و به فرمان او شتابانى،
سُبْحٰانَهُ مٰا اَعْجَبَ مٰا دَبَّرَ فى اَمْرِکَ، وَاَلْطَفَ مٰا صَنَعَ فى شَاْنِکَ،
پاک و منزّه است او و چه شگفت انگیز است عاقبت اندیشى او در مورد تو، و چه ظریف است آنچه در مورد تو انجام داده،
جَعَلَک مِفْتٰاحَ شَهْرٍ حٰادِثٍ، لِأَمْرٍ حٰادِثٍ،
تو را کلید (ورود به) ماه جدید براى کار جدید قرار داده است،
فَاَسْئَلُ اللهَ رَبِّى وَرَبَّکَ، وَخٰالِقى وَخٰالِقَکَ، وَمُقَدِّرى وَمُقَدِّرَکَ، وَمُصَوِّرى وَمُصَوِّرَکَ،
پس از خداوندى که پروردگار من و تو و آفریننده من تو، و تعیین کننده سرنوشت من و تو، و شکل دهنده من و توست،
اَنْ یُصَلِّىَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاَنْ یَجْعَلَکَ هِلاٰلَ بَرَکةٍ لاٰ تَمْحَقُهَا الْأَیّٰامُ، وَطَهٰارَةٍ لاٰ تُدَنِّسُهَا الْأٰثٰامُ،
مى خواهم که بر محمّد و خاندان پاکش درود فرستد، و قرار دهد تو را ماه با برکتى که روزگار آن را از بین نبرد، و ماه پاکى که گناهان آن را آلوده نسازد،
هِلاٰلَ اَمْنٍ مِنَ الأٰفٰاتِ، وَسَلاٰمَةٍ مِنَ السَّیِّئٰاتِ، هِلاٰلَ سَعْدٍ لاٰ نَحْسَ فیهِ،
ماه امنیت از بلاها، و سلامت از بدى ها، ماه مبارکى که شومى در آن نباشد و ماه با سعادتى که ناخوشى در آن نباشد،
وَیُمْنٍ لاٰ نَکَدَ مَعَهُ، وَیُسْرٍ لاٰ یُمٰازِجُهُ عُسْرٌ، وَخَیْرٍ لاٰ یَشُوبُهُ شَرٌّ،
و ماه آسانى که سختى در آن نیامیزد، و ماه نیکى که شرّى در آن نباشد،
هِلاٰلَ اَمْنٍ وَایمٰانٍ، وَنِعْمَةٍ وَاِحْسٰانٍ، وَسَلاٰمَةٍ وَاِسْلاٰمٍ،
ماه امنیّت و ایمان، ونعمت و نیکى، و سلامتى و اسلام،
اَللّـٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْنٰا مِنْ اَرْضىٰ مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ،
خدایا بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست و ما را از خوشنودترین کسانى قرار ده که ماه بر آنها تابیده
وَاَزْکىٰ مَنْ نَظَرَ اِلَیْهِ، وَاَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فیهِ،
و از پاک ترین کسانى که به آن نگاه کرده اند و از خوشبخت ترین کسانى که تو را در آن عبادت نموده اند،
وَوَفِّقْنَا اللّـٰهُمَّ فیهِ لِلطّٰاعَةِ وَالتَّوْبَةِ، وَاعْصِمْنٰا فیهِ مِنَ الْاٰثٰامِ وَالْحَوْبَةِ،
و خدایا ما را در آن بر بندگى و توبه موفّق بدار و از گناهان و لغزش ها دور بدار،
وَاَوْزِعْنٰا فیهِ شُکْرَ النِّعْمَةِ، وَاَلْبِسْنٰا فیهِ جُنَنَ الْعٰافِیَةِ، وَاَتْمِمْ عَلَیْنٰا بِاسْتِکْمٰالِ طٰاعَتِکَ فیهِ الْمِنَّةَ،
و شکر نعمت را در آن قسمتمان گردان، و لباس تندرستى را در آن بر ما بپوشان، و با کامل کردن بندگى در آن، نعمتت را بر ما تمام کن،
اِنَّکَ اَنْتَ الْمَنّٰانُ الْحَمیدُ، وَصَلَّى اللهُ عَلىٰ مُحَمَّدٍ و آلِهِ الطَّیِّبینَ،
چرا که تویى بسیار نعمت ده و ستوده، و بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست،
وَاجْعَلْ لَنٰا فیهِ عَوْناً مِنْکَ عَلىٰ مٰا نَدَبْتَنٰا اِلَیْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طٰاعَتِکَ، وَتَقَبَّلْهٰا،
و ما را یارى ده بر انجام واجباتى که در این ماه بر عهده ما گذاشته اى، و از ما بپذیر،
اِنَّکَ الْأَکْرَمُ مِنْ کُلِّ کَریمٍ، وَالْأَرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحیمٍ، اٰمینَ اٰمینَ رَبَّ الْعٰالَمینَ.
چرا که تو گرامى تر از هر بخشنده اى، و مهربان تر از هر مهربانى، دعایم را بپذیر، دعایم را بپذیر، اى پروردگار جهانیان.
۴ـ غسل شب اوّل ماه طبق بعضى از روایات مستحب است. ۵ـ در شب اوّل ماه امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند، تا گناهانش بخشوده شود. ۶ـ از شب اوّل ماه، شروع به خواندن هزار رکعت نماز ماه رمضان نماید، که شرح آن قبلاً گذشت. ۷ـ دو رکعت نماز بخواند که در هر رکعت سوره حمد و سوره انعام را بخواند و از خدا بخواهد تا امور وى را کفایت کند و از آنچه که مى ترسد و از بیماریها او را حفظ نماید. ۸ـ این دعا را بخواند که در اعمال شب آخر ماه شعبان نیز آمده است: اَللّـٰهُمَّ إِنَّ هٰذَا الشَّهْرُ الْمُبٰارَکُ... . ۹ـ بعد از نماز مغرب دست ها را بلند کند و این دعا را که از امام جواد (علیه السلام) نقل شده است، بخواند:
اَللّـٰهُمَّ یٰا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ، وَهُوَ عَلىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ،
خدایا اى که تدبیر امور به دست توست و بر هر چیز توانایى،
یٰا مَنْ یَعْلَمُ خٰائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَمٰا تُخْفِى الصُّدُورُ، وَتُجِنُّ الضَّمیرُ، وَهُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ،
اى که خیانت چشم ها و آنچه سینه ها و دل ها پنهان داشته مى دانى، و تویى دقیق و آگاه،
اَللّـٰهُمَّ اجْعَلْنٰا مِمَّنْ نَوىٰ فَعَمِلَ، وَلاٰ تَجْعَلْنٰا مِمَّنْ شَقِىَ فَکَسِلَ، وَلاٰ مِمَّنْ هُوَ عَلىٰ غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ،
خدایا ما را از کسانى قرار ده که تصمیم گرفته و عمل نموده اند، و از کسانى قرار مده که بدبخت شده و هرزه گشته اند و نه از کسانى که بر چیزى غیر از عمل (صالح) تکیه کرده اند،
اَللّـٰهُمَّ صَحِّحْ اَبْدٰانَنٰا مِنَ الْعِلَلِ، وَاَعِنّٰا عَلىٰ مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنٰا مِنَ الْعَمَلِ،
خدایا بدن هاى ما را از بیمارى ایمنى بخش، و ما را بر انجام واجبات یارى ده،
حَتّىٰ یَنْقَضِىَ عَنّٰا شَهْرُکَ هٰذٰا، وَقَدْ اَدَّیْنٰا مَفْرُوضَکَ فیهِ عَلَیْنٰا،
تا این ماه تو بر ما سپرى شود در حالى که واجباتت را انجام داده ایم،
اَللّـٰهُمَّ اَعِنّٰا عَلىٰ صِیٰامِهِ، وَوَفِّقْنٰا لِقِیٰامِهِ، وَنَشِّطْنٰا فیهِ لِلصَّلاٰةِ، وَلاٰ تَحْجُبْنٰا مِنَ الْقِرٰآئَةِ، وَسَهِّلْ لَنٰا فیهِ ایتٰآءَ الزَّکٰاةِ،
خدایا ما را بر روزه این ماه یارى ده و بر شب زنده داریش موفق گردان و نشاط خواندن نمازِ در آن را به ما عنایت فرما، و از قرائت قرآن محروممان نگردان، و پرداخت زکات را در آن بر ما آسان گردان،
اَللّـٰهُمَّ لاٰ تُسَلِّطْ عَلَیْنٰا وَصَباً وَلاٰ تَعَباً، وَلاٰ سَقَماً وَلاٰ عَطَباً، اَللّـٰهُمَّ ارْزُقْنٰا الْإِفْطٰارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلاٰلِ،
خدایا بر ما مسلّط مگردان بیمارى و خستگى و ناخوشى و هلاکت را، خدایا افطار از روزى حلالت را قسمتان کن،
اَللّـٰهُمَّ سَهِّلْ لَنٰا فیهِ مٰا قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَیَسِّرْ مٰا قَدَّرْتَهُ مِنْ اَمْرِکَ،
خدایا آنچه در این ماه روزیمان گردانده و بر ما مقدّر فرموده اى بر ما آسان گردان،
وَاجْعَلْهُ حَلاٰلاً طَیِّباً، نَقِیّاً مِنَ الْأٰثٰامِ، خٰالِصاً مِنَ الْأٰصٰارِ وَالْأَجْرٰامِ،
و قرار ده آن را حلال و پاکیزه و پاک از گناهان و خالص از آلودگى ها و جرم ها،
اَللّـٰهُمَّ لاٰ تُطْعِمْنٰا اِلّٰا طَیِّباً غَیْرَ خَبیثٍ وَلاٰ حَرٰامٍ، وَاجْعَلْ رِزْقَکَ لَنٰا حَلٰالاً لاٰ یَشُوبُهُ دَنَسٌ وَلاٰ اَسْقامٌ،
خدایا جز روزى پاکیزه دور از آلودگى و حرام به ما مخوران و روزى حلال دور از ناپاکى و بیمارى را براى ما قرار ده،
یٰا مَنْ عِلْمُهُ بِالسِّرِّ کَعِلْمِهِ باِلْأَعْلاٰنِ، یٰا مُتَفَضِّلاً عَلىٰ عِبٰادِهِ بِالْإِحْسٰانِ،
اى که آگاهیش بر نهان همانند آگاهیش بر آشکار است، اى که بر بندگانش زیاده احسان مى کند،
یٰا مَنْ هُوَ عَلىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ، وَبِکُلِّ شَىْءٍ عَلیمٌ خَبیرٌ،
اى که بر هر چیز تواناست، و بر هر چیز دانا و آگاه است،
اَلْهِمْنٰا ذِکْرَکَ، وَجَنِّبْنٰا عُسْرَکَ، وَاَنِلْنٰا یُسْرَکَ، وَاهْدِنٰا لِلرَّشٰادِ،
یادت را (همواره) به ما الهام کن، و ما را از سخت گیریت دور گردان، و به آسانیت برسان، و ما را به راه راست هدایت کن،
وَوَفِّقْنٰا لِلسَّدٰادِ، وَاعْصِمْنٰا مِنَ الْبَلاٰیٰا، وَصُنّٰا مِنَ الْأَوْزٰارِ وَالْخَطٰایٰا،
و بر درستکارى موفّق بدار، و از بلاها دور گردان و از گناه و اشتباه محفوظ دار،
یٰا مَنْ لاٰ یَغْفِرُ عَظیمَ الذُّنُوبِ غَیْرُهُ، وَلاٰ یَکْشِفُ السُّوءَ اِلّٰا هُوَ، یٰا اَرْحَمَ الرّٰاحِمینَ، وَاَکْرَمَ الْأَکْرَمینَ،
اى که گناه بزرگ را جز او نیامرزد، و بدى ها را جز او برطرف نکند، اى مهربان ترین مهربانان، و اى گرامى ترین بزرگواران،
صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَاَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبینَ، وَاجْعَلْ صِیٰامَنٰا مَقْبُولاً، وَبِالْبِرِّ وَالتَّقْوىٰ مَوْصُولاً،
بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست، و روزه ما را قبول فرما و به نیکى و پرهیزگارى برسان،
وَکَذٰلِکَ فَاجْعَلْ سَعْیَنٰا مَشْکُوراً، [وَحَوْبَنٰا مَغْفُوراً] وَقِیٰامَنٰا مَبْرُوراً، وَقُرْانَنٰا مَرْفُوعاً، وَدُعٰآئَنٰا مَسْمُوعاً،
و همچنین قرار ده تلاشمان را (در راه بندگیت) مورد تقدیر و گناه ما را آمرزیده، و شب زنده داریمان را پذیرفته، و تلاوت قرآن ما را به اوج (آسمانها) رفته و دعایمان را اجابت شده (قرار ده)،
وَاهْدِنٰا لِلْحُسْنىٰ، وَجَنِّبْنَا الْعُسْرىٰ، وَیَسِّرْنٰا لِلْیُسْرىٰ،
و ما را به کارهاى نیک هدایت کن و از دشوارى ها دور کن، و راه هاى آسان را بر روى ما هموار گردان،
وَاَعْلِ لَنَا الدَّرَجٰاتِ، وَضٰاعِفْ لَنَا الْحَسَنٰاتِ، وَاقْبَلْ مِنَّا الصَّوْمَ وَالصَّلاٰةَ،
و درجات ما را بالا بر، و کارهاى نیک ما را چند برابر گردان، و روزه و نماز ما را بپذیر،
وَاسْمَعْ مِنَّا الدَّعَوٰاتِ، وَاغْفِرْ لَنَا الْخَطیئٰاتِ، وَتَجٰاوَزْ عَنَّا السَّیِّئٰاتِ،
و دعاهاى ما را بشنو، و خطاهاى ما را ببخش و از گناهان ما درگذر،
وَاجْعَلْنٰا مِنَ الْعٰامِلینَ الْفٰائِزینَ، وَلاٰ تَجْعَلْنٰا مِنَ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضّٰآلّینَ،
و ما را از عمل کنندگان رستگار قرار ده و ما را از غضب شدگان و گمراهان قرار مده،
حَتّىٰ یَنْقَضِىَ شَهْرُ رَمَضٰانَ عَنّٰا، وَقَدْ قَبِلْتَ فیهِ صِیٰامَنٰا وَقِیٰامَنٰا،
تا این که ماه رمضان بر ما بگذرد، در حالى که روزه و شب زنداریمان را پذیرفته اى
وَزَکَّیْتَ فیهِ اَعْمٰالَنٰا، وَغَفَرْتَ فیهِ ذُنُوبَنٰا، وَاَجْزَلْتَ فیهِ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ نَصیبَنٰا،
و اعمالمان را (از ریا) پاک نموده و گناهانمان را آمرزیده اى، و بهره مان را در این ماه از کارهاى نیک فراوان کرده اى،
فَاِنَّکَ الْإِلـٰهُ الْمُجیبُ، وَالرَّبُّ الْقَریبُ، وَاَنْتَ بِکُلِّ شَىْءٍ مُحیطٌ.
چرا که تو معبود اجابت کننده اى و پروردگارى هستى که به بندگان نزدیکى، و تو بر همه چیز احاطه دارى.
١۰ـ در شب اوّل، این دعا را که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است بخواند:
اَللّـٰهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضٰانَ، مُنَزِّلَ الْقُرْآنِ،
خدایا اى پروردگار ماه رمضان و اى نازل کننده قرآن،
هٰذٰا شَهْرُ رَمَضٰانَ، اَلَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، وَاَنْزَلْتَ فیهِ آیٰاتٍ بَیِّنٰاتٍ مِنَ الْهُدىٰ وَالْفُرْقٰانِ،
این همان ماه رمضانى است که قرآن را در آن نازل کردى، و در آن فروفرستادى نشانه ها و دلایل آشکارى از هدایت و امتیاز حق از باطل،
اَللّـٰهُمَّ ارْزُقْنٰا صِیٰامَهُ، وَاَعِنّٰا عَلىٰ قِیٰامِهِ، اَللّـٰهُمَّ سَلِّمْهُ لَنا وَسَلِّمْنٰا فیهِ، وَسَلِّمْهُ مِنّٰا فى یُسْرٍ مِنْکَ وَمُعٰافٰاةٍ،
خدایا روزه داریش را روزیمان کن و بر شب زنده داریش یاریمان ده، خدایا آن را براى ما و ما را در آن سلامت بدار، و آن را نیز از سوى ما سالم بدار در حالى که در آسانى و عافیت از سوى تو باشیم
وَاجْعَلْ فیمٰا تَقْضى وَتُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ،
و از امور حتمى که حکم آن را صادر مى کنى،
وَفیـمٰا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکیمِ فى لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضٰآءِ الَّذى لاٰ یُرَدُّ وَلاٰ یُبَدَّلُ،
و از کارهاى حکیمانه اى که در شب قدر مقدر مى فرمایى، آن تقدیرى که قابل بازگشت و تغییر نیست،
اَنْ تَکْتُبَنى مِنْ حُجّٰاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، اَلْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، اَلْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئٰاتُهُمْ،
این را قرار ده که مرا در زمره حجّاج خانه ات قرار دهى، حاجیانى که حجّشان پذیرفته، و سعیشان مورد تقدیر، و گناهانشان آمرزیده و خطاهایشان پوشیده شده است،
وَاجْعَلْ فیمٰا تَقْضى وَتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْرى، وَتُوَسِّعَ عَلىَّ مِنَ الـرِّزْقِ الْحَلاٰلِ.
و در آنچه براى من حکم کرده و مقدّر فرمودى طول عمر و وسعت در روزى حلال را قرار ده.
١١ـ دعاى بسیار نورانى چهل و چهارم «صحیفه سجّادیّه» نیز مربوط به این شب است. ١۲ـ از امور مهمّه در این ماه، تلاوت قرآن مجید است که با شروع ماه رمضان، سزاوار است قرآن بسیار تلاوت شود. روایت شده است که حضرت امام صادق (علیه السلام) در وقت تلاوت قرآن قبل از قرائت، این دعاى بسیار پرمعنا را مى خواندند:
اَللّـٰهُمَّ اِنّى اَشْهَدُ اَنَّ هٰذٰا کِتٰابُکَ الْمُنْزَلُ مِنْ عِنْدِکَ عَلىٰ رَسُولِکَ، مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِاللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ،
خدایا گواهى مى دهم این کتاب توست که از نزد خود بر رسولت محمد بن عبدالله ـ که درود خدا بر او و خاندانش باد ـ نازل نموده اى،
وَکَلاٰمُکَ النّٰاطِقُ عَلىٰ لِسٰانِ نَبِیِّکَ، جَعَلْتَهُ هٰادِیاً مِنْکَ اِلىٰ خَلْقِکَ، وَحَبْلاً مُتَّصِلاً فیـمٰا بَیْنَکَ وَبَیْنَ عِبٰادِکَ،
و کلام گویاى تو بر زبان پیامبر توست که آن را وسیله هدایتى از جانب خود براى مخلوقاتت و رشته اتصال بین خود و بندگانت قرار دادى،
اَللّـٰهُمَّ اِنّى نَشَرْتُ عَهْدَکَ وَکِتٰابَکَ، اَللّـٰهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَرى فیهِ عِبٰادَةً، وَقِرٰآئَتى فیهِ فِکْراً، وَفِکْرى فیهِ اعْتِبٰاراً،
خدایا من پیمان نامه و کتاب (آسمانیت) را گشودم، خدایا قرار ده نگاهم را به آن عبادت و خواندنم را توأم با فکر و فکرم را توأم با عبرت،
وَاجْعَلْنى مِمَّنِ اتَّعَظَ بِبَیٰانِ مَوٰاعِظِکَ فیهِ، وَاجْتَنَبَ مَعٰاصیکَ،
و مرا از پندگیرندگان به موعظه هاى تو در آن و از دورى کنندگان از نافرمانیت قرار ده،
وَلاٰ تَطْبَعْ عِنْدَ قِرٰائَتى عَلىٰ سَمْعى، وَلاٰ تَجْعَلْ عَلىٰ بَصَرى غِشٰاوَةً،
و در هنگام تلاوت آن، بر گوشم مهر مزن و بر دیدگانم پرده قرار مده،
وَلاٰ تَجْعَلْ قِرٰائَتى قِرٰائَةً لاٰ تَدَبُّرَ فیهٰا، بَلِ اجْعَلْنى اَتَدَبَّرُ اٰیٰاتِهِ وَاَحْکٰامَهُ، آخِذاً بِشَرٰایِـعِ دینِکَ،
و تلاوتم را تلاوت بى تدبّر در آن قرار مده بلکه تلاوتم همراه با تدبّر در آیات و احکام آن قرار ده آن گونه که برنامه هاى دینت را از آن بدست آورم،
وَلاٰ تَجْعَلْ نَظَرى فیهِ غَفْلَةً، وَلاٰ قِرٰائَتى هَذَراً، اِنَّکَ اَنْتَ الرَّؤُوفُ الرَّحیمُ.
و نگاهم را در آن توأم با غفلت و تلاوتم را بى فایده قرار مده چرا که تو بسیار با محبّت و مهربانى.
و بعد از قرائت قرآن مجید این دعا را مى خواندند:
اَللّـٰهُمَّ اِنّى قَدْ قَرَأْتُ مٰا قَضَیْتَ مِنْ کِتٰابِکَ، اَلَّذى اَنْزَلْتَهُ عَلىٰ نَبِیِّکَ الصّٰادِقِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، فَلَکَ الْحَمْدُ رَبَّنٰا،
خدایا آنچه از کتابت روزیم نمودى تلاوت نمودم، همان کتابى که بر پیامبر راستگویت ـ که درود خدا بر او و خاندانش باد ـ نازل فرمودى، پس اى پروردگار ما حمد و سپاس از آن توست،
اَللّـٰهُمَّ اجْعَلْنى مِمَّنْ یُحِلُّ حَلاٰلَهُ، وَیُحَرِّمُ حَرٰامَهُ، وَیُؤْمِنُ بِمُحْکَمِهِ وَمُتَشٰابِهِهِ،
خدایا مرا از کسانى قرار ده که حلال کتابت را حلال و حرامش را حرام مى شمارند و به محکم و متشابهش ایمان دارند،
وَاجْعَلْهُ لى اُنْساً فى قَبْرى، وَاُنْساً فى حَشْرى،
و آن را انیس من در قبر و روز محشرم قرار ده،
وَاجْعَلْنى مِمَّنْ تُرْقیهِ بِکُلِّ اٰیَةٍ قَرَأَهٰا دَرَجَةً فى اَعْلىٰ عِلِّیّینَ، اٰمینَ رَبَّ الْعٰالَمینَ.
و مرا از کسانى قرار ده که با تلاوت هر آیه از آن درجه اى در بالاترین درجات بهشت عالى و برتر، اى پروردگار جهانیان دعایم را مستجاب کن.
