فضیلت و اعمال روز عید فطر

فضیلت و اعمال روز عید فطر: روز عید فطر روز بسیار مهمّى براى مسلمانان است؛ زیرا پس از یک ماه روزه و تهجّد و عبادت، براى گرفتن پاداش الهى آماده مى شوند؛ لذا این روز، از سویى سبب شادى و سرور است، چرا که هر مسلمانى از انجام وظیفه الهى خوشحال و مسرور است؛ ولى از سویى چون روز دریافت جوائز الهى است، انسان در حالت خوف و دلهره به سر مى برد از این که نمى داند اعمال یک ماهه او تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟ امام باقر (علیه السلام) از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هنگامى که روز اوّل شوّال فرا مى رسد، منادى ندا مى دهد: اى مؤمنان براى دریافت جوائز و پاداش هاى خود بشتابید! آنگاه امام (علیه السلام) فرمود: جایزه هاى خداوند مانند جایزه هاى پادشاهان نیست (یعنى جایزه او بسیار بزرگ و معنوى و قبولى طاعات و رضوان الهى است). در پایان نیز تأکید فرمود: «روز اوّل شوال روز دریافت جایزه هاست!». براى روز اوّل شوّال اعمالى ذکر شده است: اوّل: تکبیراتى است که در اعمال شب عید فطر ذکر شد، و بعد از نماز صبح و نماز عید فطر آن را بخواند.

دوم: پیش از نماز عید، زکات فطره را جدا سازد؛ اگر دسترسى به مستحق دارد بپردازد و الّا کنار بگذارد، براى هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا موادّ غذایى دیگر که در آن شهر غذاى غالب مردم محسوب مى شود. زکات فطره واجب مؤکّد است و شرط قبولى روزه ماه رمضان است، و خداوند نیز در قرآن آن را مقدّم بر نماز (عید) شمرده است و مى فرماید: «(قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّىٰ وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّىٰ)؛ به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند سپس نماز بخواند، رستگار است!». ، سوم: غسل کردن است و وقت آن به فرموده «شیخ طوسى» بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عید. قبل از غسل این دعا را بخواند:

اَللّـٰهُمَّ اِیمٰاناً بِـکَ، وَتَصْدیـقاً بِکِتٰابِکَ، وَاتِّبٰاعَ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ.

خدایا (غسل مى کنم) بخاطر ایمان به تو، و تصدیق کتاب تو، و پیروى از سنّت پیامبر تو محمّد ـ که درود خدا بر او و خاندانش باد ـ .

آنگاه بسم الله بگوید و غسل کند. پس از پایان غسل بگوید:

اَللّـٰهُمَّ اجْعَلْهُ کَفّٰارَةً لِذُنُوبى، وَطَهِّرْ دینى، اَللّـٰهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّى الدَّنَسَ.

خدایا این غسل را کفاره گناهان من قرار ده و دینم را پاک گردان، خدایا آلودگى ها را از من برطرف کن.

چهارم: به فرموده «شیخ طوسى» در این روز نیکوترین لباسش را بپوشد و خود را معطّر سازد و با وقار و سکینه به سمت مصلاّى عید حرکت کند. پنجم: پیش از نماز عید، در ابتداى روز افطار کند، و بهتر آن است که افطارش با خرما باشد. «شیخ مفید» (رحمه الله) فرموده است: مستحبّ است مقدار کمى از تربت سیّد الشّهدا، امام حسین (علیه السلام) را تناول نماید که شفاى هر دردى است. ششم: پس از طلوع آفتاب براى نماز عید حرکت کند (همان گونه که از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نقل شده

است) و دعاهایى را که از طریق معصومین (علیهم السلام) وارد شده است، بخواند; از جمله آن که امام باقر (علیه السلام) فرمود: در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتى که براى رفتن به نماز مهیّا شدى، این دعا را بخوان:

اَللّـٰهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ فى هٰذَا الْیَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفٰادَة اِلىٰ مَخْلُوقٍ، رَجٰآءَ رِفْدِهِ وَنَوٰافِلِهِ، وَفَوٰاضِلِهِ وَعَـطـٰایـٰاهُ،

خدایا هر کس که در این روز مهیّا شده یا خود را آماده ساخته یا حاضر شده یا تدارک دیده تا بر مخلوقى وارد شود به امید هدیه و ره آوردها و بخشش ها و پاداش ها،

فَـاِنَّ اِلَـیْـکَ یـٰا سَیِّدى تَهْیِئَتى وَتَعْبِئَتى، وَاِعْدٰادى وَاسْتِعْدٰادى، رَجٰآءَ رِفْدِکَ وَجَوٰائِزِکَ، وَنَوٰافِلِکَ وَفَوٰاضِلِکَ، وَفَضٰآئِلِکَ وَعَطٰایٰاکَ،

ولى به یقین به درگاه توست اى آقا و سرورم مهیّا شدن و آمادگى و حاضر شدن و تدارکم، به امید هدیه و جایزه ها و ره آوردها و بخشش ها و امتیازها و پاداش هایت،

وَقَدْ غَدَوْتُ اِلىٰ عیدٍ مِنْ اَعْیٰادِ اُمَّةِ نَبیِّکَ، مُحَمَّدٍ صَلَوٰاتُ اللهِ عَلَیْهِ وَعَلىٰ آلِهِ،

و صبح کردن در عیدى از عیدهاى امّت پیامبرت ـ که درود خدا بر او و خاندان پاکش باد ـ

وَلَمْ اَفِدْ اِلَیْکَ الْیَوْمَ بِعَمَلٍ صٰالِحٍ اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلاٰ تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوقٍ اَمَّلْتُهُ،

و امروز کار نیکى که به آن اطمینان کرده و از پیش فرستاده باشم به درگاهت نیاورده ام، و به مخلوقى امید نبسته و رو نکرده ام،

وَلٰکِنْ اَتَیْتُکَ خٰاضِعاً، مُقِرّاً بِذُنُوبى، وَاِسٰآئَتى اِلىٰ نَفْسى،

ولى خاضعانه با اقرار به گناهان و بدى برخودم به درگاهت آمده ام،

فَیٰا عَظیمُ یٰا عَظیمُ یٰا عَظیمُ، اِغْفِرْ لِىَ الْعَظیمَ مِنْ ذُنُوبى، فَاِنَّهُ لاٰ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظٰامَ اِلّٰا اَنْتَ، یٰا لاٰ اِلـٰهَ اِلّٰا اَنْتَ، یٰا اَرْحَمَ الرّٰاحِمینَ.

اى با عظمت، اى با عظمت، اى با عظمت گناهان بزرگ مرا بیامرز، چرا که گناهان بزرگ را جز تو نیامرزد، اى که معبودى جز تو نیست، اى مهربان ترین مهربانان.

هفتم: نماز عید. خواندن نماز عید در زمان ما مستحب است و آن دو رکعت است؛ در رکعت اوّل سوره حمد و سوره اعلى (یا هر سوره دیگرى که مایل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند:

اَللّـٰهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیٰآءِ وَالْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ، وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوىٰ وَالْمَغْفِرَةِ،

خدایا اى شایسته بزرگى و عظمت، واى شایسته بخشش و قدرت، و اى شایسته گذشت و رحمت، و اى شایسته پرهیزکارى و آمرزش،

اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هٰذَا الْیَومِ، اَلَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً، وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ذُخْراً [وَشَرَفاً] وَمَزِیداً،

از تو مى خواهم به حق این روز که براى مسلمانان عید قراردادى، و براى محمد ـ که درود خدا بر او و خاندانش باد ـ ذخیره و شرافت و فزونى مقام (قرار دادى)

اَنْ تُصَلِّىَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاَنْ تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ،

که بر محمّد و خاندانش درود فرستى، و مرا داخل کنى در هر خیرى که محمّد و خاندانش را در آن داخل کردى،

وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ، صَلَوٰاتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ،

و مرا خارج کنى از هر بدى که محمد و خاندانش را از آن خارج کردى، دورد تو بر او و آنان باد،

اَللّـٰهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ خَیْرَ مٰا سَئَلَکَ مِنْهُ عِبٰادُکَ الصّٰالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعٰاذَ مِنْهُ عِبٰادُکَ الصّٰالِحُونَ.

خدایا از تو مى خواهم بهترین آنچه را که بندگان شایسته ات از تو خواسته اند، و پناه مى برم به تو از آنچه بندگان شایسته ات از آن به تو پناه برده اند

(درصورت عدم توانایى براین قنوت، هرگونه قنوت دیگرى نیز مى تواند بخواند) سپس تکبیر ششم را بگوید و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخیزد و رکعت دوم را شروع کند; در رکعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس یا سوره دیگرى را بخواند; آنگاه چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند. بعد از نماز، تسبیحات حضرت زهرا (علیها السلام) را بگوید و آنگاه دعاهایى که نقل شده است را بخواند که یکى از آنها دعاى چهل و ششم «صحیفه سجّادیه» است. مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز براى برادران دینى جهت قبولى اعمال دعا کند. هشتم: دعاى ندبه را بخواند، که در بخش دعاهاى معروف آمده است مرحوم محدّث قمى مى گوید: به فرموده «سیّد بن طاووس»، پس از دعا به سجده برود و بگوید:

اَعُوذُ بِکَ مِنْ نٰارٍ حَرُّهٰا لاٰ یُطْفىٰ، وَجَدیدُهٰا لاٰ یَبْلىٰ، وَعَطْشٰانُهٰا لاٰ یُرْوىٰ.

پناه مى برم به تو از آتشى که حرارتش کم نشود، تازگیش کهنه نگردد، و عطشش (براى سوزاندن) سیرى ندارد،

سپس گونه راست را بر محلّ سجده بگذارد و بگوید:

اِلٰهى لاٰ تُقَلِّبْ وَجْهى فِى النّٰارِ بَعْدَ سُجُودى، وَتَعْفیرى لَکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنّى عَلَیْکَ، بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَىَّ.

معبودا، چهره ام را به آتش دزوخ دگرگون مساز بعد از این که در برابرت سجده نموده و صورتم را براى تو به خاک مالیده ام، بى آنکه منّتى بر تو داشته باشم ولى تو بر من منّت دارى،

آنگاه گونه چپ را بگذارد و بگوید:

اِرْحَمْ مَنْ اَسٰآءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَکٰانَ وَاعْتَرَفَ.

ترحّم کن بر کسى که بدى کرده و نافرمانى نموده و بیچاره شده و (به گناهان خود) معترف است

سپس به حال سجده برگردد و بگوید:

اِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَاَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ، فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یٰا کَریمُ.

اگر بنده بدى هستم، تو بهترین پروردگارى، گناه بنده ات بزرگ است، ولى گذشت از ناحیه تو نیکوست اى بزرگوار،

در پایان صد مرتبه بگوید:

اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ.

مرا بیامرز، مرا بیامرز